مانیتور در واقع یک نوع سخت‌افزار کامپیوتری است که با اتصال به قطعات اصلی کامپیوتر، برای به تصویر کشیدن داده‌های گرافیکی از آن استفاده می‌شود. تلویزیون هم یک دستگاه الکترونیکی است که می‌تواند سیگنال‌های ارسالی از سمت فرستنده‌های ماهواره‌ای را دریافت نماید. پس از دریافت این سیگنال‌ها، تلویزیون آنها را به صدا و تصویر تبدیل و پخش می‌کند.
تلویزیون و مانیتور کامپیوتر دستگاه‌های بسیار مشابهی هستند، به گونه‌ای که حتی می‌توان از هر یک از آنها به جای دیگری استفاده کرد؛ زیرا هر دوی آنها دستگاه خروجی تصویر محسوب می‌شوند. با این وجود فرق تلویزیون و مانیتور در عملکرد کاربردی آن‌هاست، چراکه هر یک برای هدف متفاوتی طراحی شده‌اند.
مانیتورها معمولاً به شکلی طراحی می‌شوند که روی میز قرار بگیرند و کاربر از فاصله نزدیک به مشاهده تصاویر آنها بپردازد. نکته دیگر در این است که مانیتورها برای نمایش اطلاعات تصویری و گرافیکی به سخت‌افزار دیگری مثل کیس کامپیوتر وصل می‌شوند.
این در حالی است که در نقطه مقابل، تلویزیون یک صفحه نمایش مستقل است که طراحی شده تا کاربرانش از فاصله بسیار دورتری به تماشای آن بپردازند. به علاوه تلویزیون‌ها دارای تیونرهای فرکانس رادیویی داخلی و سخت‌افزارهای دیگری هستند که برای دریافت داده‌های پخش با سیم یا ماهواره‌ای درون آن تعبیه شده‌اند.
بنابراین همان گونه که تاکنون متوجه شدید، کاربرد متفاوت این دو دستگاه، علیرغم مشابهت‌های زیادی که با هم دارند، باعث ظهور تفاوت‌های عمده‌ای در آنها شده است. در ادامه به صورت موردی تفاوت مانیتور و تلویزیون را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
-
تفاوت در اندازه
یکی از واضح‌ترین تفاوت‌های تلویزیون و مانیتور کامپیوتر در اندازه آن‌هاست. مانیتورها اغلب با ابعادی بسیار کوچک‌تر از تلویزیون‌ها ساخته می‌شوند و علت آن در این است که کاربر برای نگاه کردن به صفحه نمایش آن در فاصله نزدیک‌تری قرار می‌گیرد.
به‌طور معمول ابعاد صفحه نمایش‌ها را بر اساس اندازه عرض آنها محاسبه می‌کنند؛ با این مقیاس، مانیتورها معمولاً در اندازه‌هایی بین ۲۰ تا ۴۰ اینچ تولید می‌شوند. در حالی که امروزه تلویزیون‌هایی ساخته می‌شوند که ابعاد آنها حتی از ۷۰ اینچ هم تجاوز می‌کند.
-
تفاوت در نسبت تصویر
نسبت تصویر هم یک فاکتور ظاهری است که به ابعاد صفحه نمایش مربوط می‌شود. این فاکتور در واقع مشخص‌کننده نسبتی است که بین عرض و ارتفاع صفحه نمایش برقرار است. معمولاً صفحه نمایش‌های گوناگون با نسبت‌های تصویری مختلفی تولید می‌شوند که در این میان، تلویزیون‌ها عموماً با نسبت تصویر 16:9 (صفحه عریض) ساخته می‌شوند. این امر از آن رو است که در سال‌های اخیر، استاندارد تصاویر مخابره‌شده از سوی فرستنده‌های شبکه‌های تلویزیونی و همچنین فیلم‌ها، با این نسبت تصویری در نظر گرفته شده و تولید میگردند.
از سوی دیگر نسبت تصویر در مانیتورها استاندارد ثابتی ندارد و این دستگاه‌ها در قالب طیف وسیعی از نسبت‌های تصویری ساخته می‌شوند. بسته به اینکه هر مانیتور برای چه استفاده‌ای تولید می‌شود و چه فضایی برای آن در نظر گرفته شده است، ابعاد و نسبت عرض و ارتفاع آن نیز می‌تواند متفاوت باشد.
-
تفاوت در قیمت
یک مورد دیگر از فرق مانیتور با تلوزیون، تفاوت در قیمت این دو نمایشگر است. اساساً هر چه صفحه نمایش بزرگ‌تر باشد، قیمت بالاتری نیز خواهد داشت. به همین دلیل به‌طور کلی قیمت انواع تلویزیون نسبت به مانیتورها بیشتر است. با این وجود استثنائاتی هم در این زمینه وجود دارد، به‌عنوان مثال ممکن است قیمت مانیتور حرفه ای و پیشرفته از یک تلویزیون ساده کوچک بیشتر باشد.
مانیتورهای حرفه‌ای، نمایشگرهایی هستند که ویژگی‌ها و امکانات خاصی برای آنها در نظر گرفته شده است. برای مثال نرخ تازهسازی ۲۴۰ هرتز می‌تواند از ویژگی‌های یک مانیتور حرفه‌ای باشد که برای گیمرها و کسانی که به‌طور حرفه‌ای بازی‌های کامپیوتری انجام می‌دهند، به کار می‌آید. همچنین این نوع مانیتورها اغلب با دقت رنگ بسیار بالایی تولید می‌شوند که برای ویرایش تصویر تخصصی برای کاربرانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، ضرورت دارد.
-
تفاوت در نوع صفحه نمایش، وضوح و کیفیت تصویر
یکی از مهم‌ترین معیارها، تفاوت کیفیت مانیتور و تلویزیون است. البته هر دو ممکن است با صفحه نمایش‌های مختلفی تولید شوند. رایج‌ترین انواع صفحه نمایش‌هایی که از آنها در تولید این محصولات استفاده می‌گردد، عبارت‌اند از:
- LCD (نمایشگر کریستال مایع)
- LED (دیود ساطع‌کننده نور)
- OLED (دیود ساطع‌کننده نور آلی)
- QLED (دیود ساطع‌کننده نور کوانتومی)
هر یک از این انواع صفحه نمایش در نحوه تولید نور در پیکسل‌ها با سایرین متفاوت است. در واقع موارد بالا تکنولوژی‌هایی هستند که از آنها برای ایجاد نور در پیکسل‌های صفحه نمایش‌ها استفاده می‌شود. برای نمونه در صفحه نمایش‌های LCD و LED نیاز به نور پس‌زمینه وجود دارد، در حالی که صفحه نمایش‌هایی که با فناوری OLED یا QLED ساخته می‌شوند، می‌توانند هر پیکسل را به‌طور مستقل روشن کنند.
فناوری OLED و QLED بسیار جدید هستند و هر روزه بر شمار تلویزیون‌هایی که با این فناوری‌ها تولید میگردند، افزوده می‌شود. این در حالی است که هنوز مانیتورهای نسبتاً معدودی با این صفحه نمایش‌ها در بازار وجود دارد.
از لحاظ وضوح تصویر نیز مانیتورها و تلویزیون‌های گوناگونی تولید می‌شوند. وضوح (رزولوشن) به تعداد پیکسل‌ها در کل صفحه اشاره دارد. امروزه رزولوشن‌های موجود، عبارت‌اند از:
- 1280 در 720 (720p)
- 1920 در 1080 (1080p)
- 3840 در 1960 (4K)
- 7680 در 4320 (8K)
نکته مهم در اینجا تراکم پیکسلی است. تراکم پیکسلی به این معناست که در یک اینچ مربع از صفحه نمایش، چه تعداد پیکسل وجود دارد. هر چه تراکم پیکسلی بالاتر باشد، تصویری که به نمایش درمی‌آید واضح‌تر خواهد بود.
از آنجا که تلویزیون از فاصله دور تماشا می‌شود، لازم نیست تراکم پیکسلی در آن خیلی زیاد باشد؛ زیرا هر چه فاصله چشم از نمایشگر دورتر باشد، تصویر واضح‌تر دیده خواهد شد. از سوی مقابل تراکم پیکسلی در مانیتور کامپیوتر فاکتور بسیار مهمی است که هر چه بالاتر باشد، بهتر است و به همین دلیل تولیدکنندگان سعی می‌کنند در ساخت مانیتورها تراکم پیکسلی مناسبی ایجاد نمایند.
-
تفاوت در نرخ تازه سازی
نرخ تازه سازی یا رفرش ریت مانیتور به تعداد دفعاتی اشاره دارد که صفحه نمایش در یک ثانیه تازه سازی (Refresh) می‌شود. برای نمونه نرخ تازه سازی ۶۰ هرتز به این معناست که صفحه نمایش در عرض یک ثانیه، ۶۰ بار Refresh می‌شود. نرخ تازه سازی فاکتور بسیار مهمی است.
مثلاً وقتی می‌خواهید یک ویدئو تماشا کنید، باید نرخ تازه سازی صفحه نمایش شما از نرخ فریم‌هایی که توسط منبع ویدئو ارائه می‌شود، بیشتر باشد. در غیر این صورت برخی از فریم‌های فیلم را از دست خواهید داد و حرکت‌ها به صورتی تار به نظر خواهند آمد.
از همین رو اکثر تلویزیون‌های امروزی با نرخ تازه سازی ۶۰ هرتز (و گاهی تا ۱۲۰ هرتز) ارائه می‌شوند که برای پخش بیشتر فیلم‌ها و برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی مناسب است. از طرف دیگر، امروزه مانیتورهایی که برای بازی‌های کامپیوتری ساخته می‌شوند، دارای نرخ تازهسازی ۳۶۰ هرتز هستند تا پخش تصاویر بازی‌ها به شیو‌ه‌ای روان‌تر صورت بگیرد.
-
تفاوت در تاخیر ورودی و زمان پاسخگویی
تاخیر ورودی (Input Lag یا Input Delay) به مدت زمانی گفته می‌شود که طول می‌کشد تا دستوراتی که از دستگاه‌های ورودی مثل ماوس یا کنترل دریافت می‌شود، روی مانیتور یا تلویزیون ثبت و اجرا گردد. تاخیر ورودی با نرخ تازه سازی ارتباط تنگاتنگ دارد؛ به گونه‌ای که هر چه نرخ تازه سازی بالاتر باشد، دستورات ورودی سریع‌تر روی نمایشگر ثبت و اجرا می‌شوند. در نتیجه تاخیر ورودی و زمان پاسخگویی (Response Time) سیستم کاهش می‌یابد.
معمولاً برای مانیتور کامپیوتر تاخیر ورودی حداقلی در اولویت قرار دارد. برای تلویزیون، ورودی ویدئویی اهمیت بسیاری دارد و به همین دلیل بسیار بیشتر از مانیتور کامپیوتر ورودی ویدئویی را پردازش می‌کند و همین امر، تاخیر ورودی تلویزیون را افزایش می‌دهد.
لازم است اشاره کنیم که اینجا بحث بر سر تفاوت‌های میلی‌ثانیه‌ای است که شاید در نگاه اول خیلی جزئی به نظر بیایند، اما هنگام انجام کارهایی که نیاز به پاسخگویی سریع دارد (مثل بازی‌های آنلاین) تفاوت خیلی به چشم خواهد آمد. با این وجود بسیاری از تلویزیون‌ها دارای یک "حالت بازی" هستند که پردازش تصویر را کاهش می‌دهد تا تاخیر ورودی نیز کاهش یابد.
-
زاویه دید
زاویه دید صفحه نمایش به حداکثر فاصله‌ای گفته می‌شود که با چرخش نسبت به نمایشگر، همچنان می‌توان از آنجا تصاویر را با کیفیت مناسب مشاهده نمود. در مدل‌های مختلف تلویزیون‌ها، زاویه دید متفاوت است. در صورتی که قصد خرید یک تلویزیون جدید را داشته باشید و قرار باشد تلویزیون را در جایی قرار دهید که از بغل و زوایای بسته نیز بتوان تصاویر آن را به خوبی تماشا کرد، حتما دقت کنید مدلی را انتخاب نمایید که زوایای بازتری را پوشش می‌دهد. در مورد مانیتور کامپیوترها مسئله زاویه دید اغلب چندان قابل توجه نیست، چرا که کاربر معمولاً مستقیماً در مقابل آن می‌نشیند.
مانیتور بخرم یا تلویزیون؟ کدام یک برای من مناسب‌تر است؟
پاسخ دادن به این سوال که «مانیتور بخرم یا تلویزیون» معمولاً چندان مشکل نیست. تنها کافی‌ست مشخص کنید که می‌خواهید بیشتر چه کاری را با صفحه نمایش خود انجام دهید. به‌عنوان مثال آیا قصد دارید بازی‌های آنلاین سرعتی انجام دهید؟ یا بیشتر می‌خواهید در اتاق نشیمن منزل خود به تماشای فیلم و سریال بنشینید؟
بنابراین در یک کلام با توجه به کاربردی که قرار است صفحه نمایش برای شما داشته باشد، به اندازه، رزولوشن، پورت‌های موجود روی آن، نرخ تازه سازی تصویر و تاخیر ورودی آن توجه کنید و صفحه نمایشی را خریداری نمایید که از عملکردی که از آن انتظار دارید، پشتیبانی کند.
جمع بندی
به‌طور خلاصه می‌توان گفت تفاوت تلویزیون با مانیتور کامپیوتر در آن است که تلویزیون‌ها در ابعاد بزرگتری تولید می‌شوند و اخیراً نسبت تصویر در همگی آنها 16:9 بوده است، نمونه‌های زیادی از آنها با فناوری‌های OLED یا QLED به تولید رسیده و به‌طور کلی نیز نسبت به مانیتورها گران‌تر هستند. همچنین زاویه دید باز و گسترده از امکاناتی است که برای تلویزیون‌ها اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل در ساخت آنها سعی می‌شود تا بتوانند زاویه دید بازتری را پوشش دهند.
از طرف دیگر مانیتورها با نسبت‌های تصویری متنوع‌تری تولید می‌شوند؛ اما نمونه‌های زیادی از آنها در بازار وجود ندارد که تکنولوژی ساختی پیشرفته‌تر از LCD یا LED داشته باشد. تراکم پیکسلی، رفرش ریت و تاخیر ورودی حداقلی از فاکتورهایی هستند که به ویژه در مانیتورهایی که با هدف انجام بازی‌های کامپیوتری ساخته می‌شوند، نسبت به تلویزیون‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
